مسجد مناره، مسجد بدون گنبد

شهر ارومیه، یکی از شهرهای زیبا و تاریخی در شمال غرب ایران است که با موقعیت جغرافیایی خاص و فرهنگ متنوع خود، همواره به عنوان یک مقصد گردشگری و مذهبی محبوب جلب توجه بسیاری از گردشگران و زائران بوده است. با آثار باستانی و طبیعت فراوان، این شهر به عنوان یک گوهر تاریخی شناخته می‌شود که هر ساله جذابیت‌های جدیدی را برای بازدیدکنندگان خود رقم می‌زند.

در این محیط فرهنگی و تاریخی، مسجد مناره به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری ارومیه است. این مسجد که به عنوان یک نماد معماری و مذهبی محلی درخشانی به شهر افزوده است، یک سفر به دنیای باستانی و زیبای این نقطه از ایران را به گردشگران هدیه می‌دهد. در ادامه، به معرفی مسجد مناره، جزئیات و تاریخچه آن خواهیم پرداخت.

یکی از جاهای دیدنی ارومیه، امامزاده ارومیه است برای اطلاعات بیشتر این مقاله را بخوانید.

معرفی مسجد 

مسجد مناره، یکی از شاهکارهای معماری دوره قاجار در شهر ارومیه واقع در خیابان امام ره، جنب مسجد سردار، بر جای مانده از گذشته‌ای بزرگ و تاریخی است.

مسجد مناره یکی از مساجد تاریخی ارومیه محسوب می‌شود که در کنار اسامی مساجدی چون مسجد جامع یزد، مسجد اعظم قم، مسجد جامع سمنان، مسجد علي و… در لیست قدیمی‌ترین مساجد ایران نوشته شده است.

یکی از ویژگی‌های برجسته این مسجد، مناره‌های بلند آن هستند که از دور قابل رویتند و به آن جلوه‌ی ویژه‌ای بخشیده‌اند. این مناره‌ها با طراحی باشکوه و ارتفاع چشم‌نواز، آسمان شهر ارومیه را به زیبایی نورانی می‌پوشانند. این مسجد با ابعاد نسبتاً کوچک، خلوت و بدون صحن بنا شده و به الگوی مساجد شبستانی با پوشش تیر چوبی مشخص می‌شود. طراحی بنای مسجد فاقد گنبد بوده و سقف آن به شکل شیروانی اجرا شده است. بخش‌های مختلف مسجد شامل زیرزمین، نیم‌طبقه برای بخش خانم‌ها، کفش‌کن و آبدارخانه نیز جزء اجزای آن می‌باشند.

با وجود تمام این ویژگی‌ها،این مسجد به عنوان یکی از مکان‌های تاریخی و فرهنگی شهر ارومیه شناخته شده و در بین مردم و گردشگران جاذبه‌ای بسیار مهم دارد. از جمله بخش‌هایی که به‌واسطه نام خود، توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند مناره ها هستند، بلندترين مناره با ارتفاع ۵۰/۲۲ متر است. این مناره با هسته‌ای مرکزی از جنس درختی بلند، نمادی از زیبایی و ارزش تاریخی این مسجد محسوب می‌شود.

( در نقشه مسجد مناره با علامت دایره قرمز مشخص شده است.)

آدرس مسجد مناره؛ ارومیه، خیابان امام ره، جنب مسجد سردار،

یکی از جاهای دیدنی ارومیه، مسجد جامع ارومیه است برای اطلاعات بیشتر این مقاله را بخوانید.

تاریخچه 

مسجد مناره، یکی از جواهر های با ارزش تاریخی شهر ارومیه است که به دوره قاجار بازمی‌گردد. این مسجد با تلاش و همت حاجی علی یارخان و حاجی یدالله خان امیر نظمی افشار، دو تن از خوانین دوره قاجار، ساخته شده است. این مسجد به دلیل وجود یک مناره در ضلع شمال شرقی آن، به این نام معروف شده است و در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۵۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

به لحاظ تاریخی، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۷۶، مسجد مناره با شماره ثبت ۱۹۵۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و تاکنون از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری ارومیه به‌شمار می‌آید. این بنا به‌عنوان یک نماد زنده از هنر و معماری دوره قاجار در این منطقه باقی‌مانده و جلب توجه هر کسی که به دیدار آن می‌آید را به همراه دارد.

مسجد مناره ارومیه با ارتفاع 50/22 متر، با هسته مرکزی از جنس درختی بلند که به شکل تنه درخت در طول محور مناره قرار گرفته است، یکی از بناهای فرهنگی و مذهبی بسیار جذاب در این شهر است. طراحی خاص این مسجد نه تنها به جلب توجه گردشگران و زائران ایجاد کرده است بلکه نمایانگر ذوق و هنر سازندگان این بنا نیز می‌باشد. در ادامه عکس مسجد مناره را ملاحظه خواهید کرد.

معماری مناره چیست؟

مسجد مناره با معماری بومی و سنتی، از ویژگی‌های بارز معماری خود به عنوان یک نمونه منحصر به فرد از مساجد در ارومیه برخوردار است. این بنا به الگوی مساجد شمال غربی ایران تبعیت کرده و به‌صورت شبستانی طراحی شده است. با پوشش تیر چوبی و ابعاد نسبتاً کوچک، مسجد مناره نمایی از زیبایی و زندگی فرهنگی مردم این ناحیه را به تصویر کشیده است.

یکی از ویژگی‌های ممتاز این مسجد، وجود یک مناره در ضلع شمال شرقی آن است که به عنوان نمادی از مساجد منطقه شناخته می‌شود. الگوی این مسجد، مساجد نسبتاً کوچک شمال غربی ایران بوده و با نیم‌طبقه در قسمت فوقانی به نظر می‌آید. ویژگی دیگر آن، نمای بیرونی دو طبقه بنا است که از دیدگاه طراحی به مسجد منحصر به فردی تبدیل شده است.

در نحوه آراستگی و طراحی داخلی مسجد مناره، ویژگی‌های جالبی به چشم می‌خورد. ورودی اصلی و تمام پنجره‌های چوبی مستطیلی و دایره‌ای شکل دارای دو جداره هستند که این خصوصیت آن را از سایر مساجد شهر تمایز می‌بخشد و به زیبایی و جلوه این بنا افزوده است.

پلان مسجد مناره با ابعاد 14×15 متر، شامل یک شبستان به مساحت حدود 100 مترمربع، زیرزمین، نیم‌طبقه به‌عنوان بخش خانم‌ها، کفش کن و آبدارخانه می‌شود. این تقسیمات داخلی نشان از کاربری‌های مختلف و توجه به نیازهای مختلف جامعه دارد و جلب توجه گردشگران و زائران به این مکان را افزایش می‌دهد.

مسجد مناره، بدون گنبد

یکی از جلبه‌های زیبایی و تفاوت مسجد مناره در حاشیه سازی قسمت فوقانی مناره با کاشی‌های هفت رنگ است. در این بنا، آجرهای لعاب‌دار مربع شکل به صورت مارپیچ به‌کار رفته‌اند و با کاشی‌های هفت رنگ، قسمت فوقانی مناره را زیبا و چشم‌نواز کرده‌اند. این حاشیه‌سازی نه تنها از نظر هنری جذابیت بنا را افزایش می‌دهد بلکه حکایتی از مهار و ذوق سازندگان در ساختار دینی و مذهبی دارد.

هسته چوبی در داخل مناره، با قطری که از پایین به سمت بالا باریک‌تر می‌شود، اطراف تنه درخت را به خوبی پوشش داده و تنه چوبی مناره را به یک آثار هنری تبدیل کرده است. پله‌های چوبی که بر تنه این درخت استوار گشته و بر محور آن چرخیده‌اند، نه تنها نقش تکیه‌گاه تنه مناره را ایفا کرده، بلکه فضای میان تنه درخت و جداره مناره را پر کرده و اتصال دو عنصر اصلی بنا را به خوبی نشان داده‌اند.

جداره بیرونی پنجره‌های طولی چوبی با ساختار ساده، به بنا در مقابل عوامل جوی و محیطی حفاظت ایجاد کرده و جلوه‌ای متفاوت به آن بخشیده است. همچنین، جداره داخلی شامل پنجره‌های دایره‌ای شکل است که به فاصله نیم متر از جداره بیرون تعبیه شده‌اند. این پنجره‌ها با ابعاد بزرگ‌تر و شکل دایره‌ای، همچنان از طراحی زیبا و عملکرد کاربری مناسب برخوردارند و به جلب توجه و افزایش نور طبیعی در داخل مسجد کمک کرده‌اند.

با مجله حبری ایتوک بهتریم اخبار و مقالات را دنبال کنید.

ایتوک

با ایتوک به راحتی از اخبار ایران و جهان با خبر شوید و از خواندن اخباری جذاب و مستنداتی واقعی لذت ببرید.

پایان

مسجد مناره ارومیه نه تنها به‌عنوان یک مکان مذهبی و فرهنگی ارزشمند معرفی می‌شود، بلکه با معماری بومی خود و حاشیه‌سازی هنری با کاشی‌های هفت رنگ، ابتکار و هنر سازندگان آن نیز نمایان می‌شود. این مسجد با مناره‌ای که به شکل درختی با ارتفاع 50/22 متر به‌شمار می‌آید، همچون یک نماد زیبای هنر و ایمان، زوار و گردشگران را به خود جذب می‌کند. زیبایی‌های معماری و هنری مسجد مناره، آن را به یک جاذبه یکتا و فراموش‌نشدنی در شهر ارومیه تبدیل کرده است.

سوالات پرتکرار

سوال ۱؛ چه ویژگی‌هایی از مسجد مناره ارومیه نشان‌دهنده هنر و معماری بومی می‌باشد؟

پاسخ؛ ویژگی‌هایی چون حاشیه‌سازی مناره با کاشی‌های هفت رنگ، هسته مرکزی از جنس درخت با ارتفاع 50/22 متر، و نمای داخلی و خارجی با پنجره‌های چوبی مستطیلی و دایره‌ای از هنر و معماری بومی این مسجد خبر می‌دهند.

سوال ۲؛ مناره مسجد چه نقشی در زیبایی و ارزش افزوده بنا دارد؟

پاسخ؛ مناره با شکل درختی خود، نه تنها به‌عنوان نمادی از زیبایی و آرامش در فضای مسجد عمل می‌کند، بلکه با حاشیه‌سازی هنری و حضور چشم‌نواز کاشی‌های هفت رنگ، به زیبایی و ارزش افزوده بی‌نظیری برخوردار است و باعث جذب توجه زائران و گردشگران به این مکان مقدس می‌شود.