فرهنگ بومی تبریز
تبریز به عنوان سومین کلان شهر ایران با آب و هوای نسبتا سرد، مردمی خون گرم و آذری زبان و با ادبیات بومی فوق العاده است. فرهنگ بومی تبریز آنقدر عمیق و پر از آیین‌ها و رسم و رسومات مختلف است که احتمالا هر فردی را شگفت زده می‌کند. فرهنگ عامه مردم تبریز یکسان است؛ اگرچه ممکن است در برخی از قومیت‌های تبریز نیز شاهد فرهنگ‌ها و آداب و رسوم متفاوتی باشیم؛ اما در اصل لباس‌های محلی، بازیهای بومی، غذاهای خوشمزه محلی و به طور کلی آیین‌های مردم تبریز در تمام نقاط این شهر به چشم می‌خورند. برای اینکه بیشتر با مردم تبریز آشنا شوید؛ این مقاله را از دست ندهید.
جهت کسب اطلاعات در مورد مراکز خرید ارومیه می‌توانید به ایتوک مراجعه کنید.
آشنایی با فرهنگ بومی تبریز
مردم تبریز، مردمی مهربان، خون گرم و مهمان نواز هستند. اگرچه این خصلت در بسیاری از قومیت‌های ایرانی از جمله لر و کرد وجود دارد؛ اما باید بدانید که یکی از دلایل خون گرم بودن مردم تبریز، ترک بودن آن‌ها است. مردم این شهر بسیار به فرهنگ بومی خودشان پایبند هستند و تمام تلاش خود را می‌کنند تا آیین‌های مردم تبریز از قدیم تا به امروز را به جای آورند. در مردم شناسی تبریز می‌توان متوجه شد که مردم این شهر ضمن مدرن گرایی، همچنان به سنت‌های قدیمی خودشان پایبند هستند. این موضوع را زمانی متوجه می‌شوید که به شهر تبریز سفر کرده باشید.
ادبیات بومی تبریز
یکی از زیبایی‌های خاص تبریز، گویش و لهجه مردم آن است. زبان مردم شهر تبریز، زبان آذری بوده و هست. اگرچه لهجه هر یک از مردم در بخش‌های مختلف شهر تبریز با هم متفاوت است؛ اما در نهایت همه آن‌ها با زبان آذری صحبت می‌کنند. البته مردم تبریز در مدرسه و مراکز آموزشی با زبان فارسی تحصیل می‌کنند؛ اما همین که زبان محلی خودشان را مانند مردم شیراز فراموش نکرده‌اند و در زندگی روزمره خودشان با این زبان سخن می‌گویند، خود یک مزیت بسیار بزرگ است. در ادبیات مردم تبریز، تفاوت‌های زیادی به چشم می‌خورد. مردم تبریز در گفتار و حرف‌های خودشان کمتر از حرف (غ) استفاده می‌کنند و به جای این حرف از حرف (گ) استفاده خواهند کرد. زبان آذری مردم تبریز که در واقع یکی از فرهنگ‌های بومی آن‌ها است، برای شمایی که به این شهر سفر می‌کنید، بسیار جذاب خواهد بود. اگر کمی با مردم تبریز سخن بگویید، متوجه گویش و لهجه فوق العاده مردم تبریز خواهید شد.
آداب و رسوم و فرهنگ بومی تبریز
فرهنگ قومیت تبریز باعث شده تا آداب و رسوم و فرهنگی بومی تبریز همچنان پایدار بماند. شهرتبریز دارای آیین‌ها، آداب، رسوم و مراسم‌های مختلفی است. حتی بسیاری از مراسم‌های عمومی ایرانی از جمله نوروز، چهارشنبه سوری و ایام مذهبی مانند ماه رمضان در این شهر دارای آیین‌ها و آداب و رسوم خاص خودشان هستند. برای مثال:
آداب و رسوم مردم تبریز در عید نوروز
- آشتی کنان نوروز: یکی از رسم و رسومات تبریز که بسیار هم خوشایند و عالی است، آشتی کنان در عید نوروز است. در این رسم همه مردم کینه‌ها و ناراحتی‌های خودشان را در سال قبل کنار می‌گذارند و در سال جدید با هم آشتی می‌کنند.
- سمنوپزان: سمنوپزان یکی دیگر از بهترین فرهنگ‌های بومی تبریز است. خانم‌های تبریزی برای درست کردن سمنو وضو می‌گیرند و این یکی از مهم‌ترین رسومات در عید نوروز است.
- بایرام پاپی: یکی از مراسم‌های دیدنی در عید نوروز، بایرام پاپی است. در این رسم هر ساله از خانه پدری که دختر او ازدواج کرده است، به خانه شوهر غذا فرستاده می‌شود. معمولا تا زمانی که پدر و مادر دختر در قید حیات باشند، این مراسم ادامه دارد.
- تکم گردانی: مردم تبریز در عید نوروز، عروسک‌های چوبی به شکل یک بز نر قوی به نام تکم می‌سازند و آن را با موی سیاه بز و لباس قرمز رنگی در تن درست می‌کنند. عروسک‌ها روی یک صفحه دایره‌ای شکل و دوار سوار می‌شوند و تکم گردان آن‌ها را به رقص در می‌آورد تا مژده آمدن بهار را به مردم بدهد.
- چهارشنبه سوری: چهارشنبه سوری در فرهنگ بومی تبریز بسیار جذاب و خاص است. یکی از رسم و رسومات جذاب در فرهنگ بومی تبریز، پریدن از روی آب است. در واقع در اوایل روز سه شنبه و قبل از شروع چهارشنبه سوری، مردم تبریز یک آب چشمه پیدا می‌کنند و هفت بار از روی آن می‌پرند و شعر محلی می‌خواهند کنند. بعد از ظهر سه شنبه نیز مردم تبریز آجل می‌خرند و برای کودکان خود لباس تهیه می‌کنند. معمولا خانواده‌های بومی در این شب قورمه سبزی می‌پزند و دور هم می‌خورند.
آداب و رسوم مردم تبریز در شب یلدا
«چیلله‌گجه‌سی» مراسم شب یلدای تبریزی‌ها است. در فرهنگ بومی تبریز در شب یلدا کرسی گذاشته می‌شود و همه دور کرسی می‌نشینند و بزرگ‌ترهای فامیل شعرهای ترکی می‌خوانند. همخوانی با این شعرها، یکی از آداب و رسوم مردم تبریز است. معمولا بزرگ‌ترهای فامیل برای کوچک‌ترها فال حافظ می‌گیرند. قرابیه چاشنی شب یلدای مردم تبریز است.
برای کسب اطلاعات در مورد پارک های ارومیه و مکان‌های گردشگری این شهر به ایتوک مراجعه کنید.
فرهنگ بومی تبریز برای ماه مبارک رمضان
یکی از رسم و رسومات در فرهنگ بومی تبریز که مربوط به ماه مبارک رمضان می‌شود، قاباخلاما است. مردم تبریز مطابق با این رسم، یک روز قبل از ماه مبارک رمضان به پیشواز می‌روند و روزه می‌گیرند.
عروسی و مراسم‌های جشن در تبریز
- عاشیق خوانی: این یکی از آداب و رسوم سنتی و موسیقی در تبریز است. عاشیق خوانی معمولا در عروسی‌ها و مراسم‌های خاص اجرا می‌شود. در این مراسم، یک شعر در مورد فرهنگ بومی تبریز با زبان شیرینی آذری به همراه تاری 9 سیم خوانده می‌شود.
- کشتی بومی آشیر: یکی دیگر از بهترین فرهنگ‌های بومی تبریز، کشتی بومی است. در این کشتی، دو نفر وارد میدان می‌شوند و با هم جدال می‌کنند. فضای خاص و جذابی که این کشتی ایجاد می‌کند، بسیار هیجان انگیز خواهد بود.
- رقص آذری: رقص آذری به یکی از آیین‌های مردم تبریز تبدیل شده است. رقص آذری بسیار جذاب بوده و خانم‌ها و آقایان می‌توانند به تنهایی و یا به صورت همزمان آن را اجرا کنند. معمولا این رقص در جشن‌ها و مهمانی‌های مهم برگزار می‌شود.
- خوانچا برون: خوانچا برون یکی از آداب و رسوم و فرهنگ بومی تبریز مربوط به عروسی است. خوانچا در واقع شامل هدایای مختلفی همچون آجیل، شیرینی، میوه، پارچه‌های زیبا و … است که هر چقدر زیباتر تزئین شوند، محبوبیت بیشتری دارند.
- سیب اندازون: در این مراسم، داماد هنگام بردن عروس به خانه خود به همراه ساقدوش خود به پشت بام می‌رود و در جلوی پای عروس سیب قرمز پرتاب می‌کند. این مراسم بسیار جذاب و تماشایی است.
فرهنگ بومی تبریز برای عزاداری
در فرهنگ بومی تبریز، احترام زیادی برای عزاداری وجود دارد. در دهه اول ماه محرم، تبریز سراسر غم می‌شود. شاه حسین گویان یکی از مراسم‌های مذهبی بومی تبریز است که از چند روز مانده به محرم آغاز می‌شود. مردم تبریز، عزاداری و روضه خوانی دسته جمعی دارند.
غذاهای محلی در تبریز
در فرهنگ بومی تبریز به غذاهای محلی نیز اشاره بسیار زیادی شده است. مردم تبریز به غذاهای خوش طعم و خاص خودشان شهرت دارند. از کوفته تبریزی گرفته تا غذاهای متنوع دیگری از جمله کباب بنا، آش میوه، آش ماست، بیراخ دلماسی و… که هر کدام بسیار خاص و منحصر به فرد است. برای اطلاعات بیشتر در مورد غذاهای محلی تبریز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کوفته تبریزی
- کوکوی تره
- دلمه برگ مو
- دلمه کلم
- خورشت هویج
- کوکوی لوبیاسبز
- آش ماست
- آش میوه
- قورما شورباسی
- سوتی پلو
بازیهای بومی و محلی تبریز
یکی از آیین‌های مردم تبریز که بسیار هم جذاب و خاص است، بازیهای بومی این شهر هستند. مردم این شهر بازیهای فوق العاده‌ای دارند که هم بسیار جذاب و سرگرم کننده‌اند و هم نشان دهنده خلاقیت مردم شهر تبریز هستند.
ایت قوسلو
یکی از بهترین بازیهای بومی و محلی تبریز، ایت قوسلو است. این بازی روی شن، چمن و تشک انجام می‌شود و سه نفره است. دو بازیکن روبروی هم قرار می‌گیرند و دستشان را به هم گره می‌زنند. بازیکن سوم روی دستان این دو بازیکن می‌پرد تا گره را باز کند. اگر نتواند با یک بار پرش گره را باز کند، همانطور که به شکم روی دستان این دو بازیکن قرار دارد، دو بازیکن دیگر بازیکن سوم را مانند گهواره روی دستان خودشان تکان می‌دهند و شعری محلی می‌خوانند.
آندرمای معمولی
یکی دیگر از بازیهای محلی تبریز، آندرای معمولی است. تعداد بازیکنان آندرمای معمولی متفاوت است. در ابتدا یک فرد داوطلب می‌شود و روی تپه‌های شنی دولا خواهد شد. سپس دور آن را با تپه‌ای پر از خاک، احاطه می‌کنند. فرد داوطلبی که دولا شده قلدان قسیر نام دارد. باید همه افراد روی تپه خاک بروند و از روی قلدان قسیر بپرند. تا زمانی که فردی نتواند این پرش را انجام دهد، بازی ادامه خواهد داشت. هر فردی که نتواند بپرد، باید جای قلدان قسیر قرار بگیرد.
پیشیک قاشدی
یکی از بازی‌هایی که به عنوان فرهنگ بومی تبریز نیز شناخته می‌شود، پیشیک قاشدی است. این بازی معمولا در محیطی که پر از درخت است، انجام می‌شود و دو بازیکنه است. یک بازیکن گربه و دیگری موش نام دارد. در ابتدا موش دستش را به گربه می‌زند و بعد شروع به دویدن خواهد کرد. گربه باید آنقدر حواسش باشد که از مکان‌هایی که موش از آنجا عبور کرده، عبور کند و اگر این کار را انجام ندهد، بازی را باخته است.
بش داش
یکی دیگر از بازیهای محلی تبریز، بش داش است. بش داش در واقع همان 5 سنگ و یک بازی 10 نفره است. هر نفر از بازیکنان یک سنگ در دست دارند و باید سنگ‌هایشان را روی یکدیگر بریزند. سپس یک نفر سنگ‌ها را در هوا پرتاب می‌کند و باید پشت دستش را زیر آن‌ها قرار دهد تا سنگ‌ها روی دستش قرار بگیرند. مجددا، همان سنگ‌ها را به هوا پرتاب می‌کند و دوباره مشت خود را زیر آن‌ها قرار می‌گیرد تا مقدار بیشتری از سنگ‌ها را در دست بگیرد. حالا بازیکن باید مشت خود را باز کند. اگر تعداد سنگ‌های داخل دست او عددی فرد بود، او بازنده میدان است. اما اگر عددی زوج بود می‌تواند نیمی از سنگ‌ها را برای خود بردارد.
لباس‌های محلی مردم بومی تبریز
آن چیزی که فرهنگ بومی تبریز را خاص‌تر و جذاب‌تر کرده است، لباس‌های محلی است که برای مردم بومی تبریز در نظر گرفته شده‌اند. مردم تبریز علاقه زیادی به پوشش‌های خاص و شاد دارند. این موضوع در اکثر لباس‌های محلی شهرهای ایران دیده می‌شود.
توصیه می‌کنیم مقاله کلاس های یوس در ارومیه را نیز مطالعه نمایید.
لباس محلی زنان در تبریز
زنان آذربایجانی لباس‌های جذاب و دیدنی با زیورآلات مخصوص و کلاه‌های جذاب که با منجوق رنگارنگ و سکه‌های طلایی و نقره‌ای تزئین شده‌اند را می‌پوشاند. معمولا از رنگ‌های بسیار شاد از جمله قرمز، سبز و ترکیبی از طلایی و … در لباس‌های محلی زنان تبریز استفاده می‌شود. از جمله لباس‌های محلی زنان در این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پوشش سر
- برک
- چادرا
- اوربند
- شاماخی
- آلاچارشاب
- چپی
- عرقچین
- روسری‌کلاغه‌ای
- چالما
- شال
- چارقد
تن پوش و بالاپوش
- تومان
- کوینک
- دن
- یل
- جلیقه
- شلته
- جان‌کوینک
- خود
- ترکوینکی
پاپوش
- قوندارا
- قیرمیزی باشماق
- تک گون
- گالش
- چاروق
- جوراب
لباس محلی مردان در تبریز
لباس محلی مردان در تبریز که بیشتر در مراسم رقص آذربایجانی دیده می‌شود، بسیار خاص و متمایز از سایر لباس‌ها است. آقایان معمولا دارای یک سرپوش از جنس پشم هستند. البته سرپوش‌های لباس محلی مردان در تبریز بسیار متفاوت است. به کار رفتن رنگ‌های شاد در لباس محلی مردان تبریز نیز به شما می‌خورد. رنگ‌های قرمز و طلایی جزء رنگ‌های محبوب برای دوخت انواع لباس‌های محلی تبریز برای آقایان هستند. از جمله انواع لباس‌های محلی تبریز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سرپوش
- برک
- پاپاخ
- پوستی
- پهلوی
- کپی
- کامپابورک
- لبه‌دار
- کئچه بورک
- دورگه بورک
- حصیری
- یون بورک
- عرقچین
- بورک
تن‌پوش
- آغ کوینک
- کوینک
- بی‌غب کوینک
- روباشاکا
- پنجه
- ستیره
- آرخالق
- اویما دن
- گیمه
- پالتون
- اووماشال
- کورک
پاپوش
- لب‌چین یا دولما
- گلاسه باشماخ
- تک گون
- چاروق
- چوست
مجله ایتوک
ما با ایتوک پوشش جامع اخبار ایران و جهان به ویژه رویدادهای مهم آذربایجان و ارومیه را در اختیار شما قرار می‌دهیم. از تحلیل‌های عمیق سیاسی و اقتصادی گرفته تا خبرهای فرهنگی و اجتماعی، ایتوک به عنوان منبعی معتبر برای دسترسی به جدیدترین اخبار و اطلاعات، تجربه‌ای خاص را برای خوانندگان خود رقم می‌زند. به جمع خانواده ایتوک بپیودندید!
جمع بندی
فرهنگ بومی تبریز، فرهنگی جذاب برای دوستداران میهن عزیزمان ایران است. تبریز علاوه بر داشتن جآهآی دیدنی دارای مراسم‌ها و رسم و رسومات مختلف است که آشنایی با آن‌ها برای بسیاری از افراد لذت بخش خواهد بود. در این مقاله از مجله تخصصی ارومیه، سعی کردیم در مورد فرهنگ بومی مردم شهر تبریز صحبت کنیم. مردم تبریز مانند مردم لری و کردی ایران، بسیار خون گرم هستند و می‌توانند با لهجه و گویش جذاب خود، شما را جذب کنند. اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر در شهر تبریز در استان آذربایجان شرقی و ارومیه در استان آذربایجان غربی و اخبار روز دارید، می‌توانید به سایت تخصصی اخبار ارومیه مراجعه کنید.
سوالات متداول
- بهترین سوغاتی‌های خوراکی تبریز کدام‌اند؟
اگر به تبریز سفر کرده‌اید، می‌توانید از سوغاتی‌های مختلف مانند لوز تبریزی، باسلوق، قرابیه، نوقا، باقلوا و … میل کنید و از طعم شیرین و فوق العاده آن‌ها لذت ببرید. می‌توانید برای عزیزان و خانواده خود نیز از این سوغاتی‌ها به همراه داشته باشید.
- صنایع دستی معروف تبریز کدام‌اند؟
صنایع دستی در واقع بخشی از فرهنگ بومی تبریز بوده که شامل محصولات تمام چرم باکیفیت، کیف و چرم، فرش دستباف و تابلوهای فرش دستباف هستند.
- در تبریز به کجا بریم؟
به غیر از فرهنگ بومی تبریز که می‌توانند جاذبه‌ای جذاب در این شهر باشند، تبریز دارای مکان‌های دیدنی مختلفی از جمله پارک ائل گلی، بازار بزرگ تبریز، روستای کندوان، موزه قاجار و … است.
