چایپاره

شهرستان چایپاره، یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان غربی در ایران، به عنوان یک منطقه با تاریخ و فرهنگ غنی، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این شهرستان که مرکز آن شهر قره ضیاءالدین است، دارای آثار تاریخی و فرهنگی بسیار متنوعی است که نشان از ثبت و تجلی تمدن‌های گذشته در این منطقه دارد. در این مقاله، به بررسی و معرفی برخی از این آثار تاریخی خواهیم پرداخت.

یکی از آثار مهم در شهرستان چایپاره، مسجد قرمز چورس است که در روستای چورس واقع شده است. این مسجد با معماری منحصر به فرد و فرهنگی غنی که در آن جاری است، به عنوان یک نماد از تاریخ و تمدن این منطقه شناخته می‌شود. همچنین، حمام تاریخی چایپاره که در محله بیگ جوان در شمال غربی شهر قرار دارد، برخلاف گذر زمان، هنوز هم جذابیت خاص خود را حفظ کرده و به عنوان یکی از آثار مهم در زمینه آبگرمی و سنت حمام در ایران شناخته می‌شود.

ضمناً، قلعه اورارتویی بسطام نیز به عنوان یکی دیگر از آثار تاریخی مهم در این شهرستان مورد توجه قرار دارد. این قلعه با ساختار قوی و طراحی استوارش، نمونه‌ای فراتر از یک بنا تاریخی است و به عنوان یک نقطه قوت در پیوند تاریخ و فرهنگ این منطقه با گذشته خود شناخته می‌شود.

هدف این مقاله، بررسی و شناخت بهتر این آثار تاریخی و فرهنگی است که در شهرستان چایپاره قرار دارند. با مطالعه این مقاله، خوانندگان می‌توانند با تاریخچه، معماری و اهمیت این شهر آشنا شده و از جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری این منطقه بهره‌برداری کنند.

جهت کسب اطلاعات درباره‌ی جاذبه های گردشگری ارومیه، مقاله گردشگری ارومیه را بخوانید.

چایپاره کجاست

شهرستان چایپاره در استان خوی قرار دارد و به عنوان یکی از شهرستان‌های شمال غربی این استان شناخته می‌شود. با مساحتی حدود ۱۰۶۳ کیلومتر مربع، این شهرستان در شمال شرقی خوی واقع شده است. منطقه چایپاره از سمت شمال به شهرستان شوط، از سمت غرب به چالدران، از سمت جنوب به بخش ایواوغلی و از سمت شرق به شهرستان پلدشت و شهرستان مرند منتهی می‌شود.

جمعیت شهر چایپاره شامل حدود ۲۶۷۶۷ نفر جمعیت شهری و ۲۰۵۲۵ نفر جمعیت روستایی می‌باشد. شهرستان چایپاره دارای دو بخش مرکزی و حاجیلار است که به ترتیب دو دهستان چورس و بسطام را در بر می‌گیرد. بخش حاجیلار با وسعتی حدود ۳۱۳ کیلومتر مربع شامل ۲۶ روستا و جمعیتی حدود ۹۱۹۸ نفر است. دهستان‌های بسطام و چورس نیز در بخش مرکزی واقع شده و جمعیت روستایی حدود ۶۹۰۰ و ۵۷۰۰ نفر را در خود جای داده‌اند.

شهرستان چایپاره به دلیل واقع شدن در نزدیکی بازرگان و مرز ایران و ترکیه، مسافت نزدیکی به شهرهای خوی، تبریز، ماکو و نخجوان دارد. به عنوان مثال، زمان حرکت با ماشین از چایپاره به خوی تنها ۳۰ دقیقه، به تبریز دو تا دو و سی دقیقه و به ماکو حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه است. همچنین، با طی کردن مسافت ۴۵ دقیقه می‌توان به رود ارس و مرز ۳ گانهٔ ایران، آذربایجان و ارمنستان دست یافت.

شهرستان چایپاره با موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و نزدیکی به مناطق مرزی، یک مقصد گردشگری پرطرفدار است. با توجه به محدودیت زمانی برای رسیدن به شهرستان‌ها و نقاط مهم اطراف، چایپاره به عنوان یک مبدأ مناسب برای بازدید و کاوش این مناطق شناخته می‌شود.

 جهت کسب اطلاعات درباره‌ی بقیه شهرستان های استان آذربایجان غربی مقاله ماکو را بخوانید.

آداب و رسوم شهرستان چایپاره

یکی از رسم و رسوم مهم و پرطرفدار در شهرستان چایپاره، مراسم عزاداری حسینی و ماه محرم است. از اوایل ماه محرم تا عاشورا و تاسوعا، مردم شهرستان با شور و شعور عزاداری خود، به صورت گروه‌های مختلف در محله‌ها و مساجد مختلف این منطقه به سوگواری امام حسین (ع) می‌پردازند. این مراسم‌ها شامل مرثیه‌سرایی، نوحه‌خوانی، ترویج احساسات عزاداری و برپایی موکب‌ها و پرچم‌های سیاه است.

یکی از گروه‌های مهم در این مراسمات، هیئت اعظم محله حسن آباد است.

همچنین، در اوایل ماه محرم، مردم شهرستان در مراسم تشت‌گذاری نیز شرکت می‌کنند. این مراسم به عنوان یکی از آیین‌های محلی و متمایز از سایر مناطق شناخته می‌شود.

 جهت کسب اطلاعات درباره‌ی بقیه شهرستان های استان آذربایجان غربی مقاله خوی را بخوانید.

نام دیگر شهرستان چایپاره

شهرستان چایپاره در گذشته با نام چورس شناخته می‌شد، اما بعدها نام آن به چایپاره تغییر یافت. درباره تاسیس و نامگذاری این منطقه، دو نظر مطرح است. برخی معتقدند که نام اصلی بخش چایپاره همان “چهار پاره” است، به این معنی که در گذشته، این منطقه از چهار قسمت تشکیل شده بود. اما عده‌ای دیگر نیز باور دارند که نام چایپاره درست است و دلیل آن این است که رودخانه‌ای به نام “آغچای” این بخش را به دو قسمت مساوی تقسیم می‌کند. در این تقسیم‌بندی، “چای” به معنای رودخانه و “پاره” به معنای تکه و قسمت است. به هر حال، هر چه نامش به باور مردم محلی نزدیک‌تر باشد، اهمیت ویژه‌ای در ایجاد هویت و شناخت شهرستان چایپاره دارد.

جاهای دیدنی چایپاره

مسجد مرتضی قلی خان معروف به “قرمزی مسجد” در روستای چورس واقع شده است. این مسجد بنایی با ابعاد 19 * 91 متر دارد و زیربنایی به مساحت تقریبی 360 متر مربع دارد. در داخل مسجد، چهار ستون سنگی وجود دارد که طاقها و گنبدهای مسجد بر روی آنها استوار است. ارتفاع هر ستون حدود 2 متر است و محیط ستونها در پایین 60/2 و در بالای ستونها 33/3 متر است. مسجد قرمزی به دلیل استفاده از آجرهای قرمز در دیوارهای ضخیم و طاق مقرنس آن شهرت دارد. معماری داخلی مسجد نیز با کنده کاری‌هایی که به ستونها شکل گل می‌دهد، زیبایی خاصی را به محیط مسجد می‌بخشد.

زیارتگاه حضرت ابوالفضل العباس در روستای حمزیان، مهمترین زیارتگاه در منطقه چایپاره است. تاریخچه این زیارتگاه به دو نفر مالک ملک فعلی آن برمی‌گردد. در گذشته، این دو نفر درباره تقسیم زیارتگاه به اختلاف افتاده و یکی از آنها سهم خود را وقف حضرت عباس می‌کند، در حالی که شریک دیگر سهم خود را جدا می‌کند و حصاری را احاطه می‌کند. در حین حصارکشی، او متوجه می‌شود که سنگی که قبلاً در دیوار قرار داده بوده، به محل اصلی خود برگشته است. این واقعه سه روز متوالی رخ می‌دهد و سرانجام این شخص سهم خود را وقف حضرت عباس می‌کند. امروزه، این زیارتگاه به عنوان مکانی مقدس شناخته می‌شود.

پل دوقوز گوز (نه دهنه کسیان)، مهمترین پل ارتباطی در محور جاده حمزیان است. این جاده در گذشته منطقه چایپاره، ماکو، شوط و پلدشت را با شهرستان خوی و سایر شهرستان‌ها متصل می‌کرد. این پل در دوره رضا شاه توسط مهندسین خارجی با طول 50 متر و ارتفاع 7 متر بر روی رودخانه آغ چای ساخته شده است. در دوره محمدرضا شاه، این پل توسط احمد خان بیات ماکو مرمت شد. ولی با ایجاد جاده ترانزیتی بین ایران و اروپا، به مرور جاده حمزیان اهمیت خود را  از دست داد، اما هنوز هم به دلیل سبک معماری خاص خود جزو آثار تاریخی منطقه چایپاره محسوب می‌شود.

سوالات متداول

مهم‌ترین اتفاقات سال‌های اخیر چایپاره کدام اند؟ از اتفاقات مهم چایپاره می‌توان به وقوع سیل سال‌های اخیر اشاره کرد.

قره ضياالدين کجاست؟ قره ضیاالدین شهری است که در شهرستان چایپاره استان آذربایجان غربی واقع شده است.

 با ایتوک بهترین مقالات را دنبال کنید.