تنوع ادیان در ایران
ایران کشوری است با تنوع مذهبی و فرهنگی بالا. اگرچه اکثریت مردم ایران مسلمان و شیعه هستند، اما اقلیت‌های مذهبی مختلفی نیز در این کشور زندگی می‌کنند. به همین دلیل اخبار ادیان مختلف همچون اسلام (شیعه و سنی)، مسیحیت، زرتشتی، یهودیت، بهائیت و غیره در ایران به ویژه در ارومیه بسیار زیاد است. مهمترین ادیان و مذاهب در ایران عبارتند از:
- اسلام شیعه: حدود 90 درصد مردم ایران پیرو مذهب تشیع دوازده امامی هستند. شیعیان اکثریت مردم ایران را تشکیل می‌دهند.
- اسلام سنی: حدود 5 درصد مردم ایران پیرو مذهب تسنن هستند که بیشتر در استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان و خراسان زندگی می‌کنند.
- مسیحیت: ارامنه و آشوری‌های ایران پیرو آیین مسیحیت و کلیساهای خود هستند. جمعیت آنها حدود 2 درصد کل جمعیت ایران است.
- یهودیت: جامعه کوچک اما قدیمی یهودیان در ایران وجود دارد که بیشتر در تهران زندگی می‌کنند.
- زرتشتی: پیروان آیین زرتشتی نیز اقلیتی کوچک اما دیرینه در ایران هستند.
در مجموع، اگرچه مسلمانان شیعه بزرگترین گروه مذهبی ایران را تشکیل می‌دهند، اما سایر ادیان و مذاهب نیز در این کشور حضور دارند و تنوع مذهبی در ایران وجود دارد و خبر ادیان روز در خبرگزاری‌های داخلی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است.
حضور تاریخی اقلیت‌های دینی در ایران و نقش آنها در فرهنگ و تمدن ایرانی
همانطور که گفتیم تاریخچه تنوع ادیان در ایران به دوران باستان برمی‌گردد. مهمترین نکات در این زمینه عبارتند از؛
- آیین زرتشتی دین رسمی ایران در دوره هخامنشیان و ساسانیان بوده است.
- پس از ورود اسلام به ایران، اکثر مردم مسلمان شدند اما زرتشتیان و یهودیان به عنوان اقلیت‌های دینی اجازه فعالیت داشتند.
- در دوره صفویه، مذهب تشیع دوازده امامی به عنوان مذهب رسمی ایران شناخته شد.
- در دوره قاجار با گشایش سیاسی، اقلیت‌های دینی مسیحی، بهایی، و بابی نیز ظهور کردند.
- در دوره پهلوی اول، آزادی‌های دینی بیشتری به اقلیت‌ها داده شد.
- پس از انقلاب اسلامی نیز ادیان غیر از اسلام شیعه به رسمیت شناخته شدند اما محدودیت‌هایی نیز وجود داشته‌است.
در مجموع، همواره تنوع دینی در تاریخ ایران وجود داشته است. این که در هر دوره بسته به صلاح دید حکومت وقت کشور چقدر به این ادیان مجال فعالیت داده‌می‌شد مقوله‌ای است که دلیلش بر هیچ کس پنهان نیست اما در حال حاضر اخبار ادیان مختلف در گوشه و کنار کشور بسیار به گوش می‌رسد.
وضعیت کنونی اقلیت‌های دینی در ایران، جمعیت، پراکندگی جغرافیایی و ویژگی‌ها
وضعیت کنونی اقلیت‌های دینی در ایران به شرح زیر است؛
- زرتشتیان؛ حدود 25 هزار نفر جمعیت دارند و عمدتاً در شهرهای یزد، کرمان و تهران ساکن هستند.
- مسیحیان؛ شامل ارامنه، آشوری‌ها و کلدانی‌های کاتولیک بوده و جمعیتی حدود 100 هزار نفری دارند. تمرکز آنها در تهران، اصفهان و آذربایجان است.
- یهودیان؛ حدود 8500 نفر جمعیت دارند و عمدتاً در تهران و اصفهان ساکن هستند.
- بهائیان؛ بیش از 300 هزار نفر جمعیت دارند اما از حقوق شهروندی محروم هستند. تمرکز آنها در تهران، یزد و کرمان است.
اکثر اقلیت‌های دینی، فارسی زبان هستند و در فرهنگ و هویت ایرانی سهیم بوده‌اند.
مناسبات و تعاملات اجتماعی بین پیروان ادیان مختلف در ایران
در خصوص مناسبات و تعاملات اجتماعی بین پیروان ادیان مختلف در ایران می‌توان نکات زیر را بیان کرد؛
- روابط اجتماعی میان پیروان ادیان در سطح عادی و روزمره به طور کلی صلح‌آمیز و عادی است.
- ازدواج میان‌دینی بین مسلمانان و مسیحیان و زرتشتیان در حد محدودی رایج است.
- جشن‌ها و مناسبت‌های دینی بعضاً مورد احترام متقابل قرار می‌گیرد.
- در مناطقی که اقلیت‌ها زندگی می‌کنند، همزیستی مسالمت‌آمیزی وجود دارد.
- البته تبعیض‌هایی هم علیه اقلیت‌های دینی صورت می‌گیرد مثل ممنوعیت برخی مشاغل.
- در مجموع روابط چندان گسترده و عمیقی بین پیروان ادیان مختلف دیده نمی‌شود.
